Comfortabel worden met het oncomfortabele
: Narratief onderzoek naar master- en counternarratieven met betrekking tot ras, racisme en privilege onder studenten Humanistiek

  • Limor Reshef

Student thesis: Master's Thesis: Humanistic Studies

Abstract

Het vraagstuk van diversiteit, inclusie en racisme is niet alleen in de maatschappij maar ook op universiteiten een groot vraagstuk geworden, in het bijzonder sinds de BLM-protesten in 2020. Verschillende antropologische studies en dan vooral het werk van Gloria Wekker, hebben geproblematiseerd hoe dominante masternarratieven van Nederland als ‘tolerant, rechtvaardig en onschuldig’, de collectieve bewustwording rondom de systematische en institutionele aspecten van racisme hebben bemoeilijkt. Dit onderzoek verkent eerst het theoretisch debat rond racisme en postkolonialisme en onderzoekt hoe deze vraagstukken zich in de praktijk afspelen door afname van interviews en dagboeken bij tien studenten Humanistiek aan de Universiteit van Humanistiek. De data is vervolgens geanalyseerd aan de hand van de theorie van Lindemann (2001) omtrent master- en counternarratieven, die handvatten bood om de sociaal-maatschappelijke constructie van verhalen en diens gevolgen te onderzoeken. De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek betrof dan ook: Welke masternarratieven belemmeren de dialoog rondom ras, racisme en privileges op de UvH en welke counternarratieven zouden deze kunnen bevorderen? Uit de narratieve analyse zijn de volgende masternarratieven gekomen: 1) narratief van ‘schuld’, 2) ‘(Westerse) vrijheid onder bedreiging’, 3) ‘Westerse vrijheid die verdedigd moet worden’, 4) ‘onafhankelijke zelfdefiniëring’, 5) ‘wetenschap als objectief en neutraal’ en 6) ‘omgekeerd racisme’. Er zijn ook counternarratieven naar voren gekomen: 1) ‘Witte schuld is niet productief’, 2) ‘collectieve verantwoordelijkheid’, 3) leerproces als oneindig en 4) verzet tegen het ‘gelijkstellen van uitsluitingservaringen’. Door middel van het model van Meretoja (2018) zijn de ethische gevaren en mogelijkheden van de narratieven verder verkend. Dit heeft inzicht gegeven in de rol die narratieven rondom ‘verantwoordelijkheid’ en ‘schuld’ spelen in het scheppen van ruimte of het beperken hiervan. Verhalen die wijzen op een sterk individualistisch begrip van vrijheid bleken aan de hand van het model beperkend voor de dialoog. Ook het ‘schuldnarratief’- waarin de BLM-beweging erop uit zou zijn om mensen een schuldgevoel aan te praten- staat het gesprek over de systematische aspecten van racisme in de weg, omdat met aanhangers niet te redeneren zou vallen. In gevallen waar het eigen schuldgevoel niet centraal stond was er meer ruimte voor zelfonderzoek. Verhalen waaruit een meer meerstemmig en collectief begrip van vrijheid en verantwoordelijkheid blijkt, lijken ook in staat om meer ruimte te creëren om de eigen vanzelfsprekendheden te onderzoeken en te bevragen in een dialoog. Volgens de analyse bezitten zij de potentie om de dialoog binnen de UvH ten aanzien van ras, racisme en privileges te bevorderen.
Date of Award31 Jan 2022
Original languageDutch
SupervisorNicole L. Immler (Supervisor) & Isolde de Groot (Supervisor)

Cite this

'