De vraagstelling voor mijn scriptie is de volgende:
Welke relatie bestaat er tussen het streven naar geluk en zingeving in het werk en een teveel aan stress?
Door literatuurstudie heb ik onderzoek gedaan naar het spanningsveld en de relatie tussen het streven naar geluk en zingeving en de ervaring van stress. Hierbij heb ik verschillende postmoderne auteurs, die schrijven over geluk, stress en zingeving, met elkaar in relatie gebracht. Door het gebruik van de verschillende teksten, heb ik ze als het ware met elkaar in gesprek laten gaan, om de idee van een alternatief streven naar de waardering van een alledaags reflexief geluk, te ontwikkelen.
Layard (2003) en Veenhoven (2007) hebben geluk sociologisch onderzocht en beiden ondersteunen kritisch het hedendaagse streven naar geluk. Het blijkt dat geluk een zekere mateloosheid en grenzeloosheid in zich draagt: geluk voelt goed en accelereert het streven naar geluk. Cultuurcritici als Dohmen (2007), Bruckner (2002) en Dehue (2006) koppelen deze mateloosheid aan een keuzeloosheid. Men heeft in de huidige maatschappij geen keuze, voelt een plicht tot geluk, en voelt zich verantwoordelijk voor het eigen geluk. De media, de maatschappij en de cultuur dragen de mens op om gelukkig te worden. Men ziet geluk als een goed en een product, waarvoor men kan kiezen en dat men kan verwerven. De mateloosheid en de verplichting tot geluk geven de relatie weer met het feit waarom het streven naar geluk stressvol kan worden. Deze relatie wordt duidelijk door de definitie van stress van Lazarus. Lazarus (1966) heeft het ontstaan van stress gekoppeld aan het individu en aan de motivatie. Het individu kan stress als positief of negatief interpreteren, zo kan stress zorgen voor energie en creativiteit of een burn out en het individu ziek maken. Negatieve stress ontstaat als het individu niet opgewassen is tegen de eisen die aan hem worden gesteld, als de doelstellingen niet kunnen worden behaald en men na reflectie vindt dat men zelf verantwoordelijk is voor dit falen. Geluk als doelstelling en als product kan dus stress veroorzaken. Als negatieve stress ontstaat dan voelt men in de huidige maatschappij, volgens Dehue (2006), ook de plicht om te herstellen zonder anderen daarbij tot last te zijn. Omgaan met stress (coping) kan op twee manieren. Men kan de symptomen bestrijden of de bron aanpakken. Het aanpakken van de bron van stress, als het gaat om geluk, zou men kunnen verwezenlijken door te kijken naar de eigen gehanteerde definitie van geluk en door de keuze terug te brengen in het leven. Volgens Dohmen (2007) en Kunneman (2005) kan men dit bereiken door de keuze van de waarde van het “authentieke” geluk te koppelen aan zingeving. Zingeving kan zo een rem zijn op het stressvolle streven naar geluk. Maar het blijkt soms niet voldoende. Omdat zingeving vaak gericht is op de toekomst en gekoppeld is aan een doel (bijvoorbeeld het streven naar geluk in zijn mateloosheid en grenzeloosheid) kan juist zingeving ook accelereren en alsnog zorgen voor stress.
In de beschrijving van de ontwikkeling van de identiteit van het individu in de postmoderne maatschappij, geeft Giddens (1991) aan dat het ontwikkelen van het zelf een proces is van constante reflectie en risicoberekening. De keuze die het individu heeft staat hierbij centraal. Men maakt constant bewust en onbewust keuzes en vecht hiermee tegen de commodificatie van het leven en het eigen geluk. De levensstijl, en dus het regime, dat men zichzelf oplegt of dat wordt gevoeld vanuit de maatschappij, is ook een keuze. Men kan deze doorbreken door een bewuste, reflexieve en evaluatieve beslissing in de levensstijl. Het blijkt dat een levensstijl geen vast patroon of harnas is, maar een veranderlijke, die door dagelijkse beslissingen wordt gevormd en bijgesteld. Zo kan men kiezen in de route naar het geluk en de waardering van het eigen geluk, waarbij de vrijheid van keuze en elke definitie van geluk in principe legitiem is. Door evaluatieve reflectie kan men bewust keuzes maken en de stress naar geluk of de gevoelde plicht of verantwoordelijkheid passeren (of juist het risico opzoeken).
| Date of Award | 1 Jan 2008 |
|---|
| Original language | American English |
|---|
| Supervisor | R. H. C. Meij (Supervisor) & J. Dohmen (Supervisor) |
|---|