Abstract
Centraal in dit onderzoek staat de vervreemding van het lichaam in onze moderniteit. Deze vervreemding die wordt gesignaleerd door hedendaagse denkers als Verhaeghe, Taylor en Rosa en in de maatschappij merkbaar is in een verlangen naar verbinding met het lichaam, wordt in een monografisch literatuuronderzoek geanalyseerd vanuit het werk van de Franse filosoof Michel Henry. Het kennisdoel van dit onderzoek is filosofische argumenten toevoegen aan de psychologische en sociologische analyses van het verlies van contact met het lichaam, en aan het maatschappijbreed gedeelde verlangen naar het terugvinden van een verbinding met het lichaam. De hoofdvraag van dit onderzoek is: Hoe verhouden lichamelijkheid en vervreemding zich tot elkaar in Michel Henry's fenomenologische moderniteitsanalyse?Henry is het waard om te lezen vanwege zijn fundamentele en originele denken over onze relatie tot het lichaam. Vanuit daar levert hij een waardevolle bijdrage aan het inzichtelijk maken van hoe een verstoring in deze relatie zich verhoudt tot de moderniteit en waar we dienen te zoeken voor een terugkeer naar het lichaam.
Mijn hoofdbevindingen zijn als volgt. Henry’s radicaal fenomenologische perspectief op het lichaam brengt hem tot een herdefiniëring van leven. Ver weg van de biologie en de klassieke fenomenologie is het leven volgens Henry gelegen in de zelfopenbaring die plaatsvindt in de ervaring van de ervaring. Door het leven te definiëren als onzichtbaar, creëert Henry een scherp contrast met onze moderniteit die sterk gericht is op zichtbaarheid. Deze herdefiniëring voert hem dan ook onvermijdelijk naar een stevige kritiek op de moderniteit die het onzichtbare leven volgens Henry vergeet vanwege de dominante positie van het wetenschappelijk discours dat zich over verschillende dimensies van onze maatschappij heeft verspreid. Dit heeft grote gevolgen voor de relatie van het individu tot het eigen lichaam dat, door de wetenschappen geobjectiveerd, niet langer als bron van de eigen subjectiviteit wordt begrepen en ervaren. Deze vervreemding zorgt voor een zelfontkenning, omdat volgens Henry het zelf in de affectiviteit gekend wordt. Middels een nieuwe innerlijke verhouding tot het leven door dit als affect te definiëren en tot onderdeel van het absolute leven te maken, komt hij tot de schets van een ethiek die het leven stimuleert en het lichaam tot fundament maakt om de vervreemding te overkomen.
In de discussie presenteer ik Henry’s werk als een inspiratiebron voor het humanisme omdat zijn werk nihilisme bestrijdt en humanisering bevordert, maar laat ik ook zien waar Henry en het humanisme schuren. Ik suggereer dat zijn werk tevens als een belangrijke bron van betekenis kan dienen voor de praktijk van humanistisch geestelijke verzorging omdat het inzichten verschaft voor maatschappijkritiek vanuit een betekenisgevend kader en op het niveau van individuele zingeving uitnodigt tot de erkenning van het leven in al haar affecten.
| Date of Award | 4 May 2023 |
|---|---|
| Original language | Dutch |
| Supervisor | Laurens ten Kate (Supervisor) & Fernando Suárez Müller (Supervisor) |