Een gevangenisstraf haalt een mens uit de maatschappij. Hij wordt ver weggestopt, weg van iedereen. Wanneer een gedetineerde in de gevangenis terechtkomt, wordt hij onderdeel van de machine die justitie heet, waardoor hij van een actief burger naar een passief burger transformeert. Deze machine (justitie dus) haalt alle verantwoordelijkheid bij de gedetineerde weg. Hij heeft zijn leven niet in eigen hand en is een radertje in de machine. Het is vernederend, anoniem en er is weinig ruimte voor zingeving. Om die reden is humanisering in een penitentiaire inrichting opportuun. In deze scriptie onderzoek ik wat herstelgerichte detentie bij kan dragen aan humanisering van het detentieklimaat in Nederland anno 2013. De definitie die ik van humanisering in dit onderzoek hanteer, is de volgende:
Humanisering is een proces dat gericht is op ontplooiing, groei en ontwikkeling (van de handelingsbekwaamheid) van gedetineerden, organisatie, slachtoffers en samenleving. Daartoe wordt een beroep gedaan op de menselijke vermogens van alle partijen. Door middel van zelfreflectie, menselijkheid, het teruggeven van verantwoordelijkheid, rechtdoen aan de waardigheid, kwetsbaarheid en autonomie van het individu, kunnen de menselijke mogelijkheden geoptimaliseerd worden en kan een mens zin en betekenis geven aan zijn bestaan.
Met deze definitie in het achterhoofd kijk ik naar het herstelgerichte detentiemodel. Het algemene uitgangspunt van herstelgerichte detentie is het streven naar een herstelgerichte gevangeniscultuur die zich richt op het herstellen van de verstoorde relatie tussen dader, slachtoffer en samenleving. Er wordt gedetineerden de mogelijkheid geboden iets te doen met de aangerichte schade ten opzichte van slachtoffer(s) en samenleving, maar het kan ook zo zijn dat de gedetineerde juist gebaat is bij inzichten in zijn eigen gedrag en handelen. Middels verschillende herstelgerichte activiteiten krijgen daders, slachtoffers en indirect ook de samenleving de ruimte om het delict en de aangerichte schade te doordenken en te verwerken. Dit is vooral een moreel en emotioneel leerproces.
Herstelgerichte detentie richt zich, zoals de het begrip al impliceert, op herstel. Dit vindt plaats op verschillende niveaus en is afhankelijk van het delict. Herstel als resultaat is niet eenvoudig meetbaar. De inhoudelijke betekenis van herstel is binnen de herstelgerichte detentie dan ook geen eenduidig gegeven. In deze scriptie komen de betekenis, effecten en mogelijkheden die de herstelgerichte activiteiten hebben op daders, slachtoffers en samenleving aan bod. Tevens worden er ook kritieken en bestaande discussiepunten op herstelgerichte detentie weergegeven.
Gedetineerden kunnen zichtbaar veranderen in een herstelgericht proces. Ze gaan beter voor zichzelf zorgen en het impulsieve karakter maakt plaats voor overweging. Door op zichzelf, hun delict en hun eigen gedrag te reflecteren, denkt de gedetineerde na over de effecten hiervan. Door het teruggeven van eigen verantwoordelijkheid draagt herstelgerichte detentie bij aan humanisering.
Herstelgerichte activiteiten kunnen tevens een bevrijdende werking op slachtoffers hebben. Zij krijgen de kans hun emoties te uiten en vragen te stellen. Een dader-slachtofferbemiddeling doet recht aan de waardigheid van het slachtoffer. Op basis van een menswaardige ontmoeting krijgt het slachtoffer de kans zijn leven weer op te pakken en op een nieuwe manier zin en betekenis te geven aan zijn leven.
Tevens kunnen herstelgerichte activiteiten bijdragen aan een hernieuwd gevoel van veiligheid in de samenleving. Door muren te slechten tussen gedetineerden en burgers uit de maatschappij, is er meer ruimte voor rust en harmonie en kunnen gedetineerden daadwerkelijk een tweede kans in de maatschappij krijgen.
Herstelgerichte activiteiten zijn progressief en gericht op ontplooiing, groei en ontwikkeling van gedetineerden, slachtoffers en samenleving. Het teruggeven van verantwoordelijkheid, hetgeen aan de orde komt binnen een herstelgericht proces, maakt dat een mens weer zin en betekenis kan geven aan zijn bestaan. Het emotionele (zelf)herstel, dat voort kan komen middels een herstelgerichte activiteit, duidt op groei en ontwikkeling van het individu en doet derhalve recht aan het proces van humanisering dat hier ook op gericht is. Zodoende draagt herstelgerichte detentie veel bij aan de humanisering van het detentieklimaat.
| Date of Award | 1 Jan 2013 |
|---|
| Original language | American English |
|---|
| Supervisor | J. Dohmen (Supervisor), Marja Ernst (Supervisor) & C. M. Schuhmann (Supervisor) |
|---|