Doceren kan beschouwd worden als een fundamenteel morele activiteit. Levinson bespreekt dat docenten de plicht hebben om rechtvaardig te handelen, terwijl ze hier in sommige situaties onmogelijk naar kunnen handelen. Dit betekent, onder andere, dat docenten in de dagelijkse praktijk in aanraking komen met morele dilemma’s: situaties waarin men het ‘goede’ wil doen maar het gevoel heeft dat er geen ‘goede’ handeling is of dat men moet kiezen voor de ‘minst slechte’ handeling. Eerder onderwijs-filosofisch en empirisch onderzoek bood, onder andere, inzicht in de typen morele dilemma’s die docenten elders ervaren. Maar met wat voor morele dilemma’s docenten in Nederland te maken krijgen is nog niet eerder onderzocht. Voortbouwend op conceptueel en empirisch onderzoek naar morele stress bij veteranen, verpleegkundigen en docenten, wordt in deze scriptie middels een kwalitatief exploratieve studie onderzocht: a) met wat voor morele dilemma’s docenten in relatie tot leerlingen te maken krijgen; b) of dit bij de docenten tot morele stress leidt, en zo ja; c) wat kenmerkend is aan de morele stress van docenten en hoe ze erbij stilstaan. In totaal zijn er tien docenten geïnterviewd, afkomstig van scholen in verschillende regio’s. Thematische analyse van de data maakt inzichtelijk dat de geïnterviewde docenten in relatie tot leerlingen voornamelijk te maken krijgen met dilemma’s met betrekking tot de zorg voor zichzelf, het willen zorgen voor de leerlingen, het aandacht willen besteden aan de sociale behoefte van anderen en de schoolregels en onderwijsstandaarden die in de school gelden. Morele stress komt vooral voor bij de docenten die aangeven dat er sprake is van een innerlijke strijd of een gebrek aan ondersteuning van leidinggevenden of collega’s. Ook lijkt de taakopvatting van de docent een rol te spelen. De morele stress wordt gekenmerkt door vier typen impact. De meeste docenten ervaren een emotioneel-psychische impact. Kenmerkend hieraan zijn gevoelens van verlies van (zelf)vertrouwen, gevoelens van machteloosheid/tekortschieten en angstgevoelens. Daarnaast ervaren verschillende docenten ook een gedragsmatige impact, zoals het vertonen van vermijdingsgedrag. Verder ervaren enkele docenten een impact op het werkzame leven, waaronder een verlies van werkplezier en werkgerelateerde idealen. Enkele docenten gaven tevens aan een verlies van zekerheid, passie en zingeving te ervaren. Docenten die met anderen praatten over de impact van morele stress of hier individueel op reflecteerden, bleken dit als waardevol te beschouwen. De verworven inzichten, in de typen morele dilemma’s die docenten in Nederland ervaren, alsmede wat gerelateerde stress kenmerkt, kunnen gebruikt worden bij de ontwikkeling van professionaliseringsstrategieën en de humanisering van het onderwijs.
| Date of Award | 1 Jan 2019 |
|---|
| Original language | American English |
|---|
| Supervisor | I. de Groot (Supervisor) & C. M. Schuhmann (Supervisor) |
|---|