“Ik zeg wel eens: soms ben ik liever echt verstandelijk of lichamelijk gehandicapt, dan
zien ze tenminste wat er aan de hand is. Dat wat ik heb is gewoon niet te zien.”
Welke zingevings- en levensvragen hebben mensen met een licht verstandelijke beperking en hoe kunnen ondersteuners hiermee omgaan? Deze vragen staan centraal in het onderzoek dat ik in het kader van mijn doctoraal scriptie heb gedaan.
Het onderzoek zelf is uitgevoerd als kwalitatief onderzoek onder mensen met een licht verstandelijke beperking en hun ondersteuners. Daarnaast heb ik begeleidingsplannen geanalyseerd. Vanuit de analyses zijn conclusies getrokken.
Mensen met een licht verstandelijke beperking worden als volwaardig burger gezien en willen zelf ook ‘net als iedereen’ zijn. Dat lukt niet altijd, waardoor zingevings- en levensvragen kunnen ontstaan.
In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking staat de persoon met een beperking steeds meer centraal en streeft men naar inclusie. Dat vraagt aanpassingsvermogen van de persoon met een beperking, maar ook van de ondersteuners en om acceptatie vanuit de samenleving. Uitgaan van de mogelijkheden staat voorop.
“Zingeving” en “zinervaring” zijn essentieel in het bestaan van mensen en hebben betrekking op de kwaliteit van bestaan.
Behoefte aan zingeving wordt verklaard vanuit behoefte aan doelen, aan waarden, de behoefte greep te hebben op de eigen situatie en behoefte aan erkenning. Over deze laatste behoefte hebben de respondenten het meest verteld. Het was voor familie soms moeilijk de beperking te accepteren. Ondersteuners worden voor mensen met een beperking belangrijker als familie hun behoefte aan eigenwaarde en erkenning niet vervult.
In de literatuur wordt onderscheid gemaakt in verschillende niveaus van zingeving, van het rationele- tot het spirituele niveau. Bij de mensen met een licht verstandelijke beperking gebeurt zingeving het meest op emotioneel niveau.
Levensvragen kunnen existentieel van karakter zijn, maar ook relationeel, temporeel of ecologisch-biologisch. Daarnaast kunnen levensvragen betrekking hebben op het intermenselijk handelen of op eindigheid en beperktheid.
De meeste levensvragen van mensen met een licht verstandelijke beperking liggen bij op het relationele vlak.
Het is belangrijk dat ondersteuners goed op de hoogte zijn van de achtergronden van hun cliënten en aandacht hebben voor het levensverhaal. Zij vinden het nog moeilijk om zingevings- en levensvragen te herkennen en hebben behoefte aan scholing.
De theorie van ervaringsordening, kennis van soorten levensvragen en het proces van zingeving kunnen behulpzaam zijn bij het onderkennen van levensvragen en de betekenis die aan gebeurtenissen en personen wordt gegeven.
Bij de aanbevelingen wordt daarom veel aandacht gegeven aan het herkennen van- en ondersteuning bij het omgaan met zingevings- en levensvraagstukken van mensen met een licht verstandelijke handicap.
“Ze willen zijn als iedereen, zonder speciale voorzieningen, gewoon een onderdeel
van de samenleving. Maar tegelijk zie ik dat veel cliënten dit willen maar het niet
redden.”
| Date of Award | 1 Jan 2008 |
|---|
| Original language | American English |
|---|
| Supervisor | D. J. van Houten (Supervisor) & A. A. M. Jorna (Supervisor) |
|---|