Abstract
In deze scriptie wordt de visie op en praktijk van rituelen van humanistisch geestelijk verzorgers werkzaam in de langdurige zorg onderzocht. Deze scriptie richt zich op visie en praktijk om zo het hele spectrum van werken met rituelen te vatten. De context van de langdurige zorg is gekozen als afbakening en omdat spirituele zorg en daarmee rituelen, meer op de kaart staan in deze sector. Rituelen zijn een kerntaak van humanistisch geestelijk verzorgers, maar humanistisch geestelijk verzorgers hebben hier een gecompliceerde verhouding toe. Dit komt omdat humanistisch geestelijk verzorgers geen uitgekristalliseerde rituele traditie hebben om op terug te vallen. Daarnaast heerste er traditioneel de visie dat rituelen niet bij het humanisme passen, vooral binnen het Humanistisch Verbond. Rituelen hebben verder een religieuze connotatie en het HV is juist opgericht om zich te onderscheiden van religie. Mede hierdoor heerste er een rationalistisch klimaat binnen het HV, waar rituelen die over gevoel en beleven gaan, minder in passen. Een tweede ontwikkeling die het werken met rituelen complex maakt, zijn de veranderingen in het levensbeschouwelijke landschap. Dit landschap is diffuser geworden door secularisering, waardoor er minder makkelijk bij afgebakende levensbeschouwingen aangesloten kan worden in rituelen.Uit de semi-gestructureerde, kwalitatieve interviews die met humanistisch geestelijk verzorgers, werkzaam in de langdurige zorg zijn afgenomen, komt naar voren dat visie en praktijk van rituelen elkaar voortdurend aanvullen. Uit een bepaalde visie komt een praktijk voort en deze beïnvloedt de visie ook weer. Wat betreft de visie inhoudelijk, kwam er een aantal belangrijke waarden in rituelen naar voren. Zo blijkt de belangrijkste humanistische waarde afstemming, wat betekent dat dat het ritueel voortdurend aangepast wordt op de behoeftes van de deelnemers. Andere humanistische waarden zijn erkenning, verbinding, openheid. Deze waarden zorgen voor twee voorname spanningsvelden, namelijk het spanningsveld tussen humanisme en het verhouden tot andere religieuze tradities en het spanningsveld van openheid tegenover herhaling. De praktijk van rituelen is daarmee zoekend en divers, blijkt uit dit onderzoek. De respondenten geven hun rituelen steeds opnieuw vorm, omdat er geen afgebakende rituele traditie is, maar ook omdat dat inhoudelijk past bij de humanistische waarden. Dit betekent echter niet dat er helemaal geen humanistische praktijk is. Uit de data is er een aantal gedeelde humanistische symbolen naar voren gekomen, zoals de natuur, het licht of poëzie. De praktijk blijft echter divers en zoekend.
| Date of Award | 7 Jul 2022 |
|---|---|
| Original language | Dutch |
| Supervisor | Annelieke Damen (Supervisor) & Wander van der Vaart (Supervisor) |