Deze scriptie is een interdisciplinaire literatuurstudie over veranderingen in de omgang met de
dood in de hedendaagse geïndividualiseerde westerse samenleving en in het bijzonder naar
uitvaartrituelen binnen deze context. Het doel van dit onderzoek is een bijdrage leveren aan de
theorievorming over rituelen. Onder invloed van verschillende sociaal maatschappelijke
ontwikkelingen, waaronder secularisering, individualisering en de pluralisering, hebben
hedendaagse uitvaartrituelen een steeds meer geïndividualiseerd karakter gekregen. Waar in
de kerkelijke rituelen het collectief een centrale rol speelt, lijkt dit in de hedendaagse
buitenkerkelijke rituelen naar de achtergrond geraakt. De vraagstelling die in het onderzoek
centraal staat is: Wat is de betekenis1 van collectieve representaties over de dood binnen
hedendaagse geïndividualiseerde2 uitvaartrituelen? Deze vraag heb ik getracht te
beantwoorden door middel van het samenbrengen en verbinden van drie wetenschappelijke
disciplines namelijk; Thanatologie3, Ritual studies en Memory studies.
Uit het literatuuronderzoek blijkt dat hoewel hedendaagse buitenkerkelijke uitvaartrituelen
een gepersonaliseerd en geïndividualiseerd karakter, hebben er toch sprake is van collectieve
representaties. In de christelijke uitvaartrituelen liggen de collectieve representaties van de
dood met name opgeslagen in het culturele geheugen. Het culturele geheugen omvat onder andere de bronnen van waaruit er in een samenleving betekenis wordt verleend aan de dood
en bestaat bijvoorbeeld uit rituele handelingen, teksten en symbolen. Een andere vorm van
collectief geheugen is het communicatieve geheugen. Het communicatieve geheugen zijn de
verhalen die van persoon op persoon worden overgedragen. Uit deze literatuurstudie blijkt dat
het communicatieve geheugen in de hedendaagse geïndividualiseerde uitvaart centraal is
komen te staan. De verhalen die door de nabestaanden worden gedeeld in het ritueel hebben
een tijdelijk karakter.
Op basis hiervan concludeer ik in dit onderzoek dat er binnen hedendaagse
geïndividualiseerde rituelen sprake is van collectieve representaties van de dode, van de
overledene. Door de individuele verhalen, die een belangrijke plaats innemen in het
hedendaagse geïndividualiseerde uitvaartritueel, construeert het collectief een representatie
van de overledene. De betekenis van de constructie van deze collectieve representatie van de
overledene in het ritueel, is gelegen in het feit dat vanuit deze constructie het leven van de
overledene kan worden gevierd. Hiermee kan er betekenis worden verleend aan zijn of haar
leven en de manier waarop dit na de dood kan doorwerken voor de nabestaanden.
| Date of Award | 1 Jan 2018 |
|---|
| Original language | American English |
|---|
| Supervisor | J. Wojtkowiak (Supervisor) & N. L. Immler (Supervisor) |
|---|