Zoeken naar verbinding te midden van verlies

: Een empirisch onderzoek naar hoe een herijkingsritueel naasten van mensen met dementie kan ondersteunen in continuing bonds

Abstract

In haar proefschrift stelt Vermeulen (2024) dat het gangbare gemedicaliseerde vertoog rondom dementie weinig ruimte laat voor de relationele en existentiële vragen die opkomen bij mensen met dementie door hun veranderende vermogens. De uitdagingen van het dagelijks leven met dementie treffen niet alleen mensen met dementie, maar ook hun naasten, voor wie het zorgen voor iemand met dementie een rouwproces in gang zet, terwijl diegene nog aanwezig en levend is.
Volgend in de voetsporen van Vermeulen, benadert dit onderzoek dementie vanuit relationeel perspectief, door ruimte te maken voor de relationele en existentiële vragen van naasten van mensen met dementie. Een mogelijke manier om naasten te ondersteunen bij dergelijke levensvragen is middels (nieuwe) rituelen. In dit onderzoek is het herijkingsritueel, een nieuw ritueel dat ruimte maken voor het herijken van veranderende relaties door het faciliteren van begeleid zelfonderzoek rondom het thema verbinding, opgevoerd voor negen mensen die mantelzorgen voor hun partner met dementie. Om te onderzoeken hoe het herijkingsritueel naasten van mensen met dementie kan ondersteunen in continuing bonds, het voortzetten van de relatie na verstoring (Lemos Dekker, 2022, p. 704), vond er na het herijkingsritueel een focusgroep plaats met alle mantelzorgers en zijn vijf mantelzorgers, die in het herijkingsritueel de rol aannamen van reiziger, geïnterviewd over veranderingen in hun relatie na deelname aan het ritueel.
Uit de focusgroep en individuele interviews bleek dat gevoelens van en verlangens naar verbinding voor mantelzorgers in het dagelijks leven grotendeels naar de achtergrond verdwijnen. De rituele transformatie betreffende continuing bonds was dan ook minimaal. Toch kan het herijkingsritueel naasten van mensen met dementie ondersteunen in continuing bonds, door ruimte te maken voor existentiële vragen, een van de voorwaarden van waaruit continuing bonds mogelijk wordt. In het herijkingsritueel krijgt deze ruimte voor existentiële vragen vorm in het ervaren van verbinding en solidariteit, van waaruit ruimte ontstaat voor gevoelens van rouw en bezinning in het nu.

Date of Award	23 Mar 2025
Original language	Dutch
Supervisor	Annelieke Damen (Supervisor) & Sebastian Abdallah (Supervisor)