Samenvatting
Voor de aankomende jaren is de verwachting dat het tekort aan zorgpersoneel zal oplopen van zo’n 49 duizend medewerkers anno 2022 tot 135 duizend medewerkers in 2031. Voor de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking is de prognose dat de tekorten in de komende negen jaar verviervoudigen. Uit onderzoek is gebleken dat zo’n 40% van het zorgpersoneel wat net begint met werken in de zorg binnen twee jaar daar niet meer werkzaam is. In het onderzoek wordt dit als volgt verwoord: “de zorg is een vergiet”. Het vertrek van personeel uit de zorg heeft diverse redenen. Een van de redenen van vertrek welke nog niet is onderzocht is de ervaring van afhankelijkheid in de relatie van de zorgmedewerker met diens aansturende staf.In dit onderzoek stond de ervaring van afhankelijkheid van nieuwe zorgmedewerkers met hun aansturende staf centraal. Dit werd onderzocht door vier (zorgethische) auteurs: Kittay (2013), Van Heijst (2015), Noddings (2013) en Olivier-Pijpers (2020) te bestuderen. De bevindingen van de (zorgethische) auteurs werd in dialoog in gebracht met de empirische bevindingen van het fenomenologisch onderzoek. In het fenomenologisch onderzoek stond de geleefde ervaring van afhankelijkheid van vier nieuwe, net-afgestudeerde zorgmedewerkers centraal. Het fenomenologisch onderzoek is gebaseerd op de methode ontwikkeld door Van der Meide (2014). Per zorgmedewerker zijn er twee diepte-interviews en twee observaties geweest.
Vanuit de (zorgethische) theorie valt te bezien dat afhankelijkheid iets inherents menselijk is. De mens is wederzijds afhankelijk, de mens heeft elkaar nodig en in deze afhankelijkheid bevindt zich een gevoel van wederkerigheid. Tevens is er een morele verplichting voor zorggevers omdat zij zorgontvangers ondersteunen. Ook binnen de professionele context is er sprake van afhankelijkheid.
Uit de analyse van interviews en observaties is gebleken dat er drie verbindende thema’s te herkennen zijn in de ervaringen: de kwetsbare balans tussen samen en alleen, de kwetsbare balans tussen samenwerken en missen van aansturing en de destabiliserende emoties door ervaring van de afhankelijkheid. Hierin zijn een aantal overeenkomsten, zoals: de frequente wisselingen van zorgmanagers, het niet gezien worden als mens, een gemis van aansturende staf die helpt wanneer nodig is en zorgmedewerkers die zich minder gehoord voelen.
Uit de dialoog tussen de theoretische bevindingen en de analyse van de interviews en observaties blijken bepaalde kernelementen van belang in de afhankelijkheid in de relatie tussen zorgmedewerker en ondersteunende staf. De volgende kernelementen zijn van belang: afhankelijkheid zijn: stabiliteit, nabijheid, betrokkenheid en inlevingsvermogen, vertrouwen, waardering, gezien worden, adequate ondersteuning, gelijkwaardige machtsverhoudingen en wederkerigheid in de relatie.
Er wordt geconcludeerd dat de mate waarin deze kernelementen aanwezig zijn de mate van de ervaring van afhankelijkheid bepalen. Niet alle kernelementen hoeven noodzakelijkerwijs aanwezig te zijn, maar indien er een aantal slechts gedeeltelijk aanwezig zijn creëert dit een precaire situatie voor de zorgmedewerker. Dit heeft een weerslag op de wens voor zorgmedewerkers om elders te gaan werken.
| Datum prijs | 24 jul. 2023 |
|---|---|
| Originele taal | Dutch |
| Begeleider | Alice P. Schippers (Supervisor) & Carlo J. W. Leget (Supervisor) |