Het Humanistisch Verbond werft al geruime tijd nieuwe leden met de slogan: ‘Zonder uw steun is het humanisme aan de goden overgeleverd’. Dit suggereert een antireligieuze houding. Maar het HV stelt ook dat er ruimte is binnen het verbond voor humanistische religiositeit. De tegenstrijdigheid is ongemakkelijk, ook voor mij persoonlijk.
In Nederland is het vrij stil rondom religieus humanisme. Dat is anders in de Verenigde Staten. Daar is een sterke vertegenwoordiging van religieus humanisme te vinden bij de Unitarian Universalist Association (UUA). Deze kerk heeft een kleine tweehonderdduizend volwassen leden waarvan ongeveer de helft zich religieus humanist noemt. Net als seculiere humanisten wijzen zij het theïsme, het bovennatuurlijke en een leven na de dood af. Wat hun religieus humanisme dan wel inhoudt, heb ik in het kader van mijn afstudeerscriptie onderzocht.
Mijn onderzoeksmateriaal bestond uit de laatste tien jaargangen van het tijdschrift Religious Humanism, een door religieus humanisten in de VS uigegeven tijdschrift, dat te vinden is in de bibliotheek van de UvH. Ook heb ik de historische ontwikkeling van het humanisme in de VS bestudeerd en daarmee een beeld van het humanistische veld daar uitgewerkt om de context waarin het Amerikaans religieus humanisme zich voordoet, helder te maken. Dit materiaal heb ik aangevuld met recente Nederlandstalige literatuur over religie en humanisme.
De religieus humanisten in de VS voelen zich van twee kanten onder druk gezet. Aan de ene kant zijn er de seculiere humanisten, die zich afvragen wat nu eigenlijk religieus is aan de religieus humanisten. Aan de andere kant vinden de meer spirituele leden van de UUA de religieus humanisten arrogant, rationeel en orthodox.
Zelf voeren religieus humanisten een aantal kenmerken aan dat hen onderscheidt van seculiere humanisten. Het zijn zaken als gemeenschap, rituelen, eerbied, het heilige en transcendentie. Religieus humanisten erkennen of houden zich bezig met een of meer van deze aspecten.
Bij deze kenmerken valt op dat religieus humanisten een functionele benadering hanteren: het gaat om wat religie doet of betekent voor mensen. Het inhoudelijke, in mijn ogen substantiële aspect van religie, nemen zij niet mee of wijzen zij zelfs af. Voor mij persoonlijk is dit niet acceptabel. Ik wil religie inhoudsvol benaderen en geef daartoe een aanzet in mijn scriptie, daarbij overigens gebruikmakend van de beschreven kenmerken van religie.
Terugkomend op de eerder geschetste tegenstrijdige houding van het HV: ik vind dat het HV een heldere keuze dient te maken ten aanzien van religie. Er zou een interne discussie gevoerd moeten worden, ook over wat het verbond onder religie verstaat. Mijn onderzoeksresultaten bieden handvatten voor een dergelijke discussie.
| Datum prijs | 1 jan. 2007 |
|---|
| Originele taal | American English |
|---|
| Begeleider | W. Los (Supervisor) & L. ten Kate (Supervisor) |
|---|