Van zelfregie naar resonante zorgpraktijken

: Een verkennend zorgethisch literatuuronderzoek over de aanpak van burn-out in de huidige maatschappelijke context

Samenvatting

Burn-out veroorzaakt als erkende beroepsziekte naast leed en gezondheidsschade voor werknemers ook problemen op sociaal en economisch gebied. Daarnaast heeft uitval door burn-out klachten effect op andere betrokken medewerkers op de werkvloer, omdat de werkdruk nog verder oploopt en het de krapte op de arbeidsmarkt versterkt. Dit onderzoek tracht daarom antwoord te geven op de vraag: “Op welke manier kan een zorgethische visie op zelfregie en verantwoordelijkheid in dialectische verbinding met relevante concepten vanuit het sociologische perspectief van Hartmut Rosa de huidige dominante maatschappelijke benadering van burn-out verrijken?”
Het doel van dit onderzoek is om de eenzijdige benadering van burn-out, waarin de focus gericht is op zelfregie en individuele verantwoordelijkheid door werknemer, te laden met zorgethische inzichten rondom (de grenzen aan) zelfregie en op een andere manier van verdelen van verantwoordelijkheden. Hiertoe is onderzocht hoe burn-out zich manifesteert en hoe er vanuit een zorgethische perspectief naar gekeken kan worden.
Ondanks de recent aangekondigde plannen (BMS actieprogramma) van het kabinet voor een bredere aanpak van burn-out, blijkt ook dat de dieperliggende oorzaken nog onvoldoende (h)erkend en vertaald worden naar concrete plannen. De gevolgen van het huidige ideaal van het autonome subject leiden tot een toename van individuele kwetsbaarheid en bestaansonzekerheid. Ook blijkt uit de analyse dat aspecten als kwetsbaarheid, afhankelijkheid en precariteit niet worden erkend, waardoor autonomie uit balans raakt. Daarnaast is er sprake van een disbalans in de verdeling van verantwoordelijkheden.
Vanuit het sociologische perspectief van Rosa blijkt dat de maatschappelijke versnelling schadelijke gevolgen heeft (vervreemding, ontevredenheid en sociale stoornissen) zowel voor het individu als voor de maatschappij. De maatschappelijke versnelling heeft bovendien zijn uitwerking gekregen in maatschappelijke instituties en praktijken en heeft gezorgd voor een afname van institutionele stabiliteit. Met zijn concept van de resonantie biedt Rosa een antwoord op vervreemding. Volgens Rosa kunnen resonantie en resonante relaties ons in staat stellen om een wederzijdse relatie aan te gaan met de wereld. De zorgethische visie op zelfregie en verantwoordelijkheid in dialectische verbinding met relevante concepten vanuit het sociologische perspectief van Hartmut Rosa biedt een nieuwe analytische bril voor het analyseren en verrijken van resonante zorgpraktijken in de aanpak van burn-out.

Datum prijs	26 aug. 2022
Originele taal	Dutch
Prijsuitreikende instantie	University of Humanistic Studies
Begeleider	Vivianne E. Baur (Supervisor) & Pieter Dronkers (Supervisor)